หากพูดถึงสถานที่ท่องเที่ยวอย่าง “เชียงคาน” หลายๆ คนอาจจะกำลังจินตนาการถึงภาพของตลาดยามค่ำคืนริมฝั่งโขงที่เต็มไปด้วยผู้คนกันอยู่แน่เลยใช่ไหม? แต่ในครั้งนี้ เราขอชวนนักท่องเที่ยวทุกคนไปเปิดมุมมองการท่องเที่ยวเชียงคานอีกฟากฝั่งหนึ่ง ซึ่งซ่อนตัวอยู่ท่ามกลางอำเภอเชียงคาน จังหวัดเลยเช่นกัน ผ่านกลุ่มชาติพันธุ์ไทดำบ้านนาป่าหนาด ที่มี “วัฒนธรรม” และ “ภูมิปัญญา” อันเป็นเอกลักษณ์ ควรค่าต่อการเรียนรู้ความแตกต่างที่สวยงามของชุมชนนี้ไปพร้อมๆ กัน
ชาวไทดำ หรือ ลาวโซ่ง เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่ได้อพยพมาจากบริเวณเมืองตอนเหนือของประเทศเวียดนาม ในช่วงสมัยสงครามฮ่อ เมื่อปี พ.ศ. 2425 กลุ่มชาวไทดำได้กระจายถิ่นที่ตั้งไปตามจังหวัดต่างๆ เช่น เพชรบุรี ราชบุรี ลพบุรี และบางส่วนนั้นได้มาตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณหมู่บ้านนาป่าหนาด ตำบลเขาแก้ว อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ซึ่งถือเป็นชุมชนไทดำที่ยังคงอนุรักษ์สืบสานวัฒนธรรมและประเพณีอันดีงามที่หาชมได้ยาก ไว้ให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้และศึกษาความหลากหลายของวัฒนธรรมที่อยู่ร่วมกันในสังคมได้ต่อไป
กิจกรรมที่น่าสนใจในชุมชนวัฒนธรรมไทดำบ้านนาป่าหนาด อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย
1. นั่งรถอีแต๊กชมชุมชนผ่านผืนนาและภูเขา
2. แวะดู “ต้นปาง” เครื่องรางบูชาที่ศูนย์วัฒนธรรมไทดำ
3. ชมผลิตภัณฑ์ผ้าฝ้ายทอพื้นเมืองของดีบ้านนาป่าหนาด
4. แวะซื้อของฝากที่กลุ่มผลิตภัณฑ์สมุนไพรลอคำ
5. ลองสวมบทเป็นชาวไทดำผ่านชุดพื้นเมืองที่บ้านพิพิธภัณฑ์ไทดำ
6. ชมการละเล่นพร้อมการแสดงพื้นบ้านชาวไทดำ
7. เวิร์กชอปสาธิตการทำ “หัวใจไทดำ” ของที่ระลึกยามนึกถึงชุมชนไทดำ
8. เข้าครัวทำอาหารพื้นเมืองรสแซ่บของชาวไทดำกับเมนู "จุ๊บผัก"
* นักท่องเที่ยวสามารถตรวจสอบกิจกรรมที่เหมาะสมในแต่ละช่วง และติดต่อชุมชนล่วงหน้า เพื่อให้ทางชุมชนได้เตรียมความพร้อมในแต่ละกิจกรรมได้อย่างครบถ้วนสมบูรณ์
1. นั่งรถอีแต๊กชมชุมชนผ่านผืนนาและภูเขา
เริ่มต้นทริปการท่องเที่ยวโดยชุมชนกันที่จุดนัดพบบ้านพิพิธภัณฑ์ไทดำ ด้วยกิจกรรม “นั่งรถอีแต๊ก” ชมชุมชนกับน้องๆ ชาวไทดำที่มาต้อนรับนักท่องเที่ยวกันอย่างอบอุ่น โดยระหว่างทางเข้าชุมชนจะพบกับวิวภูเขาสูงใหญ่เคล้าสายหมอกบางๆ ตัดกับผืนนาสีเขียวในชุมชน ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความอุดมสมบูรณ์ของที่ตั้งและการดำรงชีวิตของคนในชุมชนด้วยวิถีเกษตรกรรมเป็นหลัก
ราคากิจกรรมนั่งรถอีแต๊กชมชุมชน คันละ 500 บาท (นั่งได้คันละ 10 คน)
2. แวะดู “ต้นปาง” เครื่องรางบูชาที่ศูนย์วัฒนธรรมไทดำ
จุดแรกที่แม่น้อยพาเราไปสูดอากาศยามเช้ากันเลยก็คือ บารายเมืองต่ำ หรือ ทะเลเมืองต่ำ สระกักเก็บน้ำโบราณอายุกว่าพันปีที่สร้างขึ้นพร้อมกันกับปราสาทเมืองต่ำ สำหรับใช้ในการอุปโภคบริโภคของคนสมัยก่อน โดยรอบๆ บารายเมืองต่ำ จะมีถนนลาดยางสำหรับปั่นจักรยานชมธรรมชาติ มีร่มไม้ใหญ่และเนินหญ้าที่เหมาะกับการไปนั่งชมวิวทิวทัศน์ของบารายเมืองต่ำ หรือใครจะไปถ่ายภาพรับแสงแดดยามเช้ากันที่นี่ก็สวยไม่แพ้กัน
3. ชมผลิตภัณฑ์ผ้าฝ้ายทอพื้นเมืองของดีบ้านนาป่าหนาด
สาวกผ้าฝ้ายทอมือต้องห้ามพลาด เพราะที่กลุ่มผ้าฝ้ายทอพื้นเมืองบ้านนาป่าหนาด มีการสาธิตการทำผ้าฝ้ายทอมือสวยๆ จากคนในชุมชนให้เราได้ดูกันตั้งแต่กระบวนการผลิตเส้นฝ้าย การย้อมสี และการทอ ซึ่งที่นี่มีความโดดเด่นมากในเรื่องของผลิตภัณฑ์ประยุกต์จากผ้าฝ้าย เช่น ย่ามผ้าฝ้ายเข็นมือ ผ้ารองจาน ผ้าพันคอ ผ้าฝ้ายย้อมสีธรรมชาติ ผ้าลายขิดจากฝ้าย และ “ซิ่นนางหาญ” ลายผ้าทอที่มีความวิจิตรงดงาม สีสันโดดเด่นอันเป็นเอกลักษณ์ของชาวไทดำบ้านนาป่าหนาดโดยเฉพาะ
4. แวะซื้อของฝากที่กลุ่มผลิตภัณฑ์สมุนไพรลอคำ
หากยังเลือกซื้อสินค้าชุมชนกันยังไม่จุใจ ที่บ้านนาป่าหนาดยังมีกลุ่มผลิตภัณฑ์สมุนไพรลอคำ จัดตั้งขึ้นโดยคนในชุมชนที่ได้นำสมุนไพรที่ปลูกและหาได้ในชุมชน มาทำการแปรรูปเป็นสบู่สมุนไพรจากมะขาม นมข้าว มะกรูด ไพล แชมพูจากข้าวไรซ์เบอร์รี่ และน้ำสมุนไพรคั้นสด ซึ่งทำกันในครัวเรือนให้นักท่องเที่ยวได้เลือกซื้อกันในราคาย่อมเยา แถมยังดีต่อสุขภาพ เหมาะสำหรับซื้อเป็นของฝากติดไม้ติดมือกลับบ้าน
5. ลองสวมบทเป็นชาวไทดำผ่านชุดพื้นเมืองที่บ้านพิพิธภัณฑ์ไทดำ
มาถึงชุมชนไทดำทั้งที ต้องลองสวมบทเป็นชาวไทดำพื้นเมืองสักครั้ง พร้อมถ่ายรูปเก็บไว้เป็นที่ระลึก เพราะที่บ้านพิพิธภัณฑ์ไทดำ มีชุดไทดำพื้นเมืองให้นักท่องเที่ยวได้สวมใส่ทำกิจกรรมทั้งชายและหญิง โดยเอกลักษณ์จะอยู่ที่ตัวชุดจะเป็นสีดำทั้งชุดพร้อมกระดุมเงิน โดยผู้หญิงจะมีผ้าโพกหัวทอลายสีสันที่มีความสวยงาม ส่วนผู้ชายจะมีผ้าผูกเครื่องเงินมัดตรงเอว
6. ชมการละเล่นพร้อมการแสดงพื้นบ้านชาวไทดำ
ชาวไทดำมีประเพณีการละเล่นที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชน ให้นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้และลองเล่นกันจริงๆ ทั้งการฝึกขี่แจงแจ๊ะ(การเดินไม้โถกเถก) และ การอิ้นมะก๊อนลอดบ่วง(การโยนลูกช่วงลอดบ่วง) ซึ่งเป็นการละเล่นที่นับว่าหาชมได้ยากแล้วในปัจจุบัน อีกทั้งยังมีการแสดง “แซปาง” ที่จัดขึ้นเพื่อต้อนรับนักท่องเที่ยวอย่างอบอุ่น มาร่วมกันฟ้อนแคนแบบชาวไทดำอย่างสนุกสนาน
ราคากิจกรรมการแสดง 3 ชุด (แซปาง+ฟ้อนแคน+แซไต) รวม 2,000 บาท
7. เวิร์กชอปสาธิตการทำ “หัวใจไทดำ” ของที่ระลึกยามนึกถึงชุมชนไทดำ
ร่วมกิจกรรมสนุกๆ กลางแจ้งกันไปแล้ว ก็เข้ามานั่งล้อมวงทำกิจกรรมแบบเบาๆ ประดิษฐ์ “หัวใจไทดำ” กันบริเวณใต้ถุนบ้าน ซึ่ง“หัวใจไทดำ” ถือเป็นดอกไม้ไทดำประเภทหนึ่งที่ใช้เป็นเครื่องรางบูชาบรรพบุรุษ เป็นตัวแทนในเรื่องของความรักและความสามัคคีกันของคนในชุมชน โดยจะใช้แค่ไม้เป็นแกน 2 แกนวางเป็นรูปตัว X และพันเส้นฝ้ายที่ย้อมสีสันต่างๆ ตามมุมให้เกิดลวดลายที่สวยงามในแบบฉบับของตัวเราเอง
8. เข้าครัวทำอาหารพื้นเมืองรสแซ่บของชาวไทดำกับเมนู "จุ๊บผัก"
ถึงเวลามื้ออาหารกันแล้ว นักท่องเที่ยวต้องไม่พลาดที่จะชิมอาหารพื้นเมืองของชาวไทดำที่หากินที่ไหนไม่ได้กับเมนู “จุ๊บผัก” เมนูรสแซ่บนัวหอมน้ำปลาร้ากับเครื่องผักสมุนไพรที่เข้ากัน โดยเมนูนี้จะใช้ผักที่หาได้ในท้องถิ่นมาลวกเตรียมไว้ เช่น ยอดผักดาวอินคา ยอดใบย่านาง ข่าอ่อน ถั่วฟักยาว ผักชีเลื่อย กระเทียม หรือผักอื่นๆ ตามฤดูกาล มาคลุกเคล้าผสมกับพริกข่า น้ำปลาร้า ปรุงรสตามใจชอบ ได้ออกมาเป็น “จุ๊บผัก” ที่อร่อยกลมกล่อม กินคู่กับข้าวเหนียวร้อนๆ เข้ากันเป็นที่สุด
ประมาณการค่าใช้จ่ายกิจกรรมทานอาหารมื้อเที่ยงแบบชาวไทดำ ชุดละ 120 -180 บาท/คน
แหล่งท่องเที่ยวเชื่อมโยง (ระยะห่างจากชุมชน)
ภูทอก
(14.7 กม.)
วัดพระบาทภูควายเงิน
(29.4 กม.)
พิกัดการเดินทางไปยังชุมชน
การเดินทาง
ติดต่อผู้ประสานงานการท่องเที่ยวโดยชุมชน และที่พักโฮมสเตย์ได้ที่
แท็กที่เกี่ยวข้อง
Community Travel
Tai Dam Community
Chiang Khan
Tai Dam Museum
Tai Dam Cultural Center
